برگرفته از کتاب داستان خوبان جلد۳ – از آثارحجت الاسلام سیدجواد نورموسوی – قم
امام حسن عسکری(ع) به موسی بن جعفر بغدادی فرمودند: «هر کسی فرد آخر ما را منکر شود مانند کسی است که نخستین امام ما را انکار کرده باشد، بدانید که غیبت فرزندم به قدری طولانی می شود که مردم در شک واقع می شوند، مگر افرادی که خدا، ایمانشان را نگهداری کند.
دراینجا بر آنم تا گذر و نظری بر زندگی و فضایل ومناقب صاحب و مولایمان بکنیم.وتوشه راه را برای رسیدن به مقصد وتعالی بر داریم.
ولادت امام
آخرین امام شیعیان ودوازدهمین جانشین رسول خدا درسپیده دم جمعه، نیمه شعبان سال ۲۵۵ ه.ق مطابق ۸۶۸ میلادی در شهر سامرا یکی از شهرهای عراق ،همچون خورشید درخشان از افق ولایت طلوع نمود. پدری گرامی او، پیشوای یازدهم شیعیان حضرت امام حسن عسگری(ع) و مادر بزرگوار آن حضرت، بانوی شایسته به نام نرجس (که نام دیگر آن صیقل و ریحانه و سوسن می‌باشد) و آخرین شاخه سبز علوی را بر تنه دل آرای شجره مبارکه معصومین رویانید.
پنهان بودن ولادت
امام حسن عسگری، از پیشگویی‌ها آگاه بود و اهمیت و عظمت آن مولود را نیز به درستی می‌دانست و از حساسیت دشمنان درباره تولد این نوزاد، غافل نبود و اوضاع سیاسی و شرایط اجتماعی را کاملاً می‌شناخت، از این رو، به گونه‌ای مقدمات و پیش زمینه‌های ولادت فرزندش را فراهم ساخت که نه تنها دشمنان بلکه بسیاری از دوستان هم از این امر آگاه نشدند و این نخستین و آخرین حادثه نبوده است و در طول تاریخ بشری، نمونه‌های فراوانی وجود دارد مثل: ولادت پنهانی ابراهیم به دور از چشم نمرودیان و ولادت پنهانی موسی به دور از چشم فرعونیان.
اوصاف ظاهری امام
وجود نازنین امام زمان(عج) شبیه‌ترین مردم به حضرت محمد است هم از جهت شکل و شمایل و هم از جهت خوی و اخلاق. صورت مبارکش سفید که سرخی بر آن آمیخته، پیشانی نازنینش بلند و سفید و تابان است، ابروانش به هم پیوسته وهلالی وکشیده، بینی اش کشیده وزیبا، نور رخسارش چنان درخشان است که بر سیاهی محاسن شریف و سر مبارکش، مستولی شده، بر قسمت راست صورتش خالی است که پنداری ستاره‌ای است درخشان، میان دندانهایش گشاده و چشمانش سیاه ودرشت و سرمه‌گون است، برگونه راستش خالی مشکین، قامتش معتدل و موزون و دلرباست که هیچ چشمی، هیئتی به آن اعتدال و تناسب ندیده است. (منتخب الاثر، فصل دوم، ص۲۳۹)
حضرت مهدی مردی است از فرزندان من که چهره‌اش مانند ستاره درخشان و رنگ پوستش، همانند عرب زبانان و جسم و هیکل او همانند قوم بنی اسرائیل است، زمین را پر از عدل می‌کند همانطوری که از جور و ستم مالامال گشته است، اهل آسمان و حتی پرندگان در هوا هم، از حکومت وی خشنود و راضی هستند.( پیامبر اکرم (ص))
آغاز امامت
در باور شعیان، امامت در سنین کم، محذوری ندارد و نمونه‌های دیگری نیز داشته است همان طوری که از امامان، امام جواد و امام هادی و از پیامبران، حضرت یحیی و عیسی در سنین خردسالی به مقام امامت و نبوت رسیدند.
در تاریخ هشتم ربیع‌الثانی، سال ۲۶۰ هجری قمری امام حسن در شهر سامرا، چشم از گیتی فروبست و به جوار حق شتافت و در هنگامی که جعفر برادر امام حسن عسگری، خواست بر جنازه امام نماز بخواند، کودکی از میان جمعیت خارج می‌شود و او را به عقب رانده و خودشان که همان امام زمان بودند بر جنازه پدر خویش به نماز ایستادند و به این اقدام خویش، امامت خود را به شیعیان اعلام نمودند.
مرکز حکومت مهدی(عج)
حکومتی که مرزهای آن، دو قطب منجمد شمالی و جنوبی است و تمام سرزمین را در بر می‌گیرد و بر کل زمین و آنچه در آن است، حکم‌فرمایی می‌کند و بدون هیچ مزاحمتی برای شیعیان، سلطه تمام و قدرت کامل برقرار می‌سازد، همانا که حکومت جهانی موعود منتظر است.
غیبت ومفهوم آن
غیبت به معنی «پوشیده بودن از دیدگان» است نه حاضر نبودن. پس امام مهدی از چشمان مردمان غایب است و آنها او رانمی بینند و این در حالی است آن بزرگوار در بین مردم حضور دارد ودر کنار ایشان زندگی می کند. این حقیقت در روایات امامان معصوم به عبارت گوناگون بیان گردیده است.
امام علی(ع)فرمود:
«سوگند به خدای علی، حجت خدا در میان مردم است و در راه ها(کوچه وبازار) گام بر می دارد، گفتار مردم را می شنود و بر ایشان سلام می کند؛ می بیند و دیده نمی شود تا وقت و وعده الهی. (الغیبه نعمانیه، باب۱۰، ص۱۴۶)
امام صادق(ع)فرمود:
«درصاحب این امر سنت هایی از انبیاء وجود دارد….اما سنّت او ازیوسف پنهان بودن است. خداوند بین او ومردم حجابی قرار می دهد (به گونه ای که) مردم او را می بینند ولی او را نمی شناسند». (کمال الدین، ج۲، باب۳۳، ح۴۶، ص۲۸).
بنابراین درباره حضرت مهدی غیبت به دو گونه روی می دهد: آن بزرگواردر مواردی از دیده ها پنهان است ودر مواردی از دیگردیده می شود ولی شناخته نمی شود اما در هرحال در بین مردم حضور دارد.
پیشینه غیبت
نهان زیستی، پدیده ای نیست که برای اولّین بار ومنها در باره آخرین حجّت پروردگار روی داده باشد بلکه تعدادی از پیامبران بزرگ الهی، بخشی از زندگی خود را در پنهان و غیبت بوده اند و این امر به جهت حکمت و مصلحت خدایی بوده و نه یک خواسته شخصی و یا مصلحت خانوادگی.
قران کریم در سوره های متعددی ازجمله: غافر آیه ۵۸، فتح آیه ۲۳ واسراء آیه ۷۷، غیبت را از سنّت های الهی مطرح کرده است که در زندگی پیامبرانی همچون ادریس، نوح، صالح، ابراهیم، یوسف، موسی، شعیب، الیاس، سلیمان، دانیال، عیسی جریان یافته است و هر یک از آن سفیران الهی به تناسب شرایط سالها در غیبت بسر برده اند. (کمال الدین، ج۱، ص۲۵۴).
به همین دلیل است که در روایات از غیبت مهدی به عنوان یکی از سنت های پیامبران یاد شده است.
۱- غیبت صغری
حضرت مهدی دو غیبت داشتند. غیبت صغری و غیبت کبری.
گروهی مانند شیخ مفید(ره) آغاز غیبت صغری را از هنگام تولد حضرت مهدی(عج) می‌دانند و در نتیجه، طول دوره غیبت صغری تقریباً ۷۴ سال می‌شود، یعنی از آغاز ولادت تا پایان سفارت آخرین سفیر حضرت.
برخی برآنند که غیبت صغری، از سال ۲۶۰ ه.ق یعنی سال درگذشت امام حسن آغاز شد و این مدت، تا شروع غیبت کبری، دوران آمادگی شیعیان و انس آنان به جدایی ازامام زمان (عج) نام گرفت، این دوران ۶۹ سال، غیبت همه جانبه نبود.
سفیرانی رابط بین امام و مردم بودند و مردم با واسطه، پرسش‌های دینی و دنیایی خود را از آن حضرت دریافت می‌کردند.
گروهی آغاز غیبت رااز زمانی می‌دانند که مأموران خلیفه به منزل حضرت در سامراء هجوم آوردند، تا وی را دستگیر کنند و آن حضرت در آن هنگام، در سرداب و همان جا، از دیدن پنهان شد و تا کنون در آنجا بدون آب و غذا زندگی می‌کند و روزی از آنجا ظهور خواهد کرد این داستان چنان شهرت یافته که وی را (صاحب سرداب) لقب داده‌اند ولی در پاسخ اینان باید گفت که در منابع شیعی و کتابهای امامیه، هیچ نامی از سرداب نیست و فقط نویسندگان اهل سنت در نوشته‌های خود بر این نظر اصرار می‌ورزند.
امام با مردم در زمان غیبت صغری بوسیله تعیین چهار نفر از شخصیت‌های بارز و مورد اعتماد، به عنوان نائب خاص ایشان، دائماً در تماس با مردم و پاسخ‌های امام را به مردم می‌رساندند و آنان عبارتند از:
عثمان بن سعید، که در سال ۲۶۷ هجری قمری فوت کردند.
محمدبن عثمان، در سال ۳۰۵ هجری قمری فوت نمودند.
حسین‌بن روح نوبختی، در سال ۳۲۶ هجری قمری فوت نمودند.
علی‌بن محمد سمری،در سال ۳۲۹ هجری قمری با وفات ایشان دوره غیبت صغری به پایان رسید.
۲ـ غیبت بزرگ و طولانی به نام غیبت کبری
تا بدین ترتیب پیروان اهل بیت، اعتقاد قلبی خود را نسبت به امام خویش از دست ندهند و در طول غیبت به خودسازی بپردازند و به وظایف مذهبی خود عمل نمایند تا زمان فرمان الهی در مورد ظهور و قیام امام زمان(عج) برسد و به سعادت و نجات کامل نایل آیند.
غیبت کبری از دوران غیبت صغری آغاز و تا به امروز ادامه داشته و تا فرارسیدن روز موعود و ظهور آن حضرت ادامه خواهد داشت.
حال این سئوال پیش می‌آید که غیبت طولانی امام عصر(عج) چه فایده‌ای دارد؟
از نظرشیعه و بر اساس تعالیم دینی، امام، واسطه فیض رسانی پروردگار به همه پدیده های جهان آفرینش است. او در نظام هستی محور و مدار است و بی وجود او عالم و آدم، جن و ملک و حیوان و جمادی نمی ماند.
او در رساندن پیامها ی خدا به مردم و راهنمایی آنها به سوی کمال انسانی، واسطه است و هر فیض و لطفی در این بخش به سبب وجود او به همگان می رسد امری روشن و بدیهی است. زیرا از ابتدا خداوند متعال از طریق پیامبران و سپس جانشینان آنها قافله بشری را هدایت کرده است. به بیان آشکار تر همه موجودات، آنچه از فیوضات و عطایای الهی دریافت می کنند از کانال امام می گیرند.
ادامه دارد…
